دبیرکل شورای عالی عتف و معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم تأکید کرد:
نهادهای علمی، حامی و متقاضی؛ از عوامل اصلی برای انجام طرح موفق
دکتر رحیمی، دبیرکل شورای عالی عتف و معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در آیین تقدیر از دانشمندان برتر در همکاری با جامعه و صنعت، به عوامل اصلی و فرعی موثر در انجام یک طرح موفق اشاره کرد و گفت: نهادهای علمی، حامی و متقاضی از عوامل اصلی و نهاد مجوزدهنده، نهاد ناظر و بستر مناسب، از عوامل فرعی موفقیت یک طرح به شمار می‌روند.
به گزارش روابط عمومی دبیرخانه شورای عالی عتف، دکتر رحیمی در این آئین که در محل سالن شهدای جهاد علمی این وزارت برگزار شد، در ابتدای سخنان خود از افراد برتر درخواست کرد که متن پیشنهادات و نظرات خود را به شکل مدون نوشته و به اداره کل ارتباط با صنعت و جامعه وزارت علوم ارسال کنند تا در قالب کتابی منتشر و در اختیار مجریان طرح‌ها قرار گیرد.
وی در ادامه تصریح کرد: یکی از مشکلاتی که با آن درگیر هستیم یکسان بودن آئین‌نامه‌ها مانند آئین‌نامه ارتقاء برای کلیه دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی است؛ یعنی باید بتوانیم ارتباط میان مقاله و طرح را در هر مؤسسه‌ای با توجه به امکانات و شرایط آن مؤسسه مشخص کنیم.
دکتر رحیمی درخصوص ارائه مقالات در سطح بین‌المللی اظهار داشت: ارزش و اثربخشی مقالات را نمی‌توان کتمان کرد و بخشی از وجه علمی ما در سطح بین‌المللی وابسته به ارائه همین مقالات علمی است. البته باید به این نکته نیز توجه داشته باشیم که مقالات کاربردی و تحقیقاتی که انجام می‌شوند تقاضامحور باشند تا از دل آنها یک فعالیت خارجی کاربردی برآید و توصیه می‌کنم که پیشنهادات مؤثری که مطرح می‌شوند حتماً در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار گیرند تا تبدیل به فعالیت‌های مؤثر شوند.
وی با بیان اینکه امیدواریم در سال آینده انتخاب صنایع برتر در ارتباط با دانشگاه‌ها را در هفته پژوهش و فناوری داشته باشیم زیرا بدون صنعت، ارتباط دانشگاه و جامعه شکل نمی‌گیرد، خاطرنشان کرد: باید به این نکته توجه کنیم که هرگاه عوامل اصلی و فرعی در کنار هم قرار گیرند محصول موفق تولید می‌شود و سعی کنیم که مشکلات پارک‌های علم و فناوری را با نهادهای مجوزدهنده برطرف کنیم.
* امروز وظیفه وزارت علوم ورود به تقاضای پژوهش است
دکتر جعفر توفیقی یکی از دانشمندان برتر در همکاری با جامعه و صنعت در این آئین گفت: توصیه من آن است که همین کاری که شروع شده است با جدیت دنبال شود. دانشگاه‌ها الان در مسیر خوبی هستند. وضعیت متفاوت از گذشته و اتفاقات خوبی رخ داده است؛ گزارش‌ها نیز حکایت از مسیر درست در مسیر ارتباط جامعه و صنعت با دانشگاه است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در ادامه با اشاره به اینکه دانشگاه‌ها را تشویق می‌کنیم تا به سمت جامعه و حل مشکلات جامعه حرکت کنند، گفت: این حرکت با هر عنوانی که مطرح شود، حرکت خوبی است ولی باید مراقب بود حرکت‌های قبلی تضعیف نشود. وقتی ما شروع کردیم به تقویت زیرساخت‌های پژوهشی احساس کردیم، که آموزش صدمه دیده است. آموزش وظیفه اصلی دانشگاه‌ها به خصوص در سطح کارشناسی است.
دکتر توفیقی در ادامه افزود: وقتی می‌خواهیم خدمتی به جامعه داشته باشیم باید از قِبَل آن دانش جدید و فناوری جدیدی توسعه پیدا کند. فرآیندی که شروع شده است را با جدیت دنبال کنیم. در ارتباط جامعه و صنعت با دانشگاه باید آموزش را هم تقویت کند.
وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری در ادامه به نکته دیگری تحت عنوان ارزش‌گذاری اشاره کرد و گفت: هر وقت می‌خواهید سیاستی را عمومیت بدهید، باید ارزش‌گذاری کنید. مثلاً در رتبه‌بندی و آئین‌نامه ارتقای اساتید از آنها استفاده شود. نقش حمایت و پشتیبانی نیز مهم است. باید با ابزارهای مالی سیاست‌ها را تقویت کرد.
دکتر توفیقی در ادامه به زنجیره علم تا بازار اشاره کرد و افزود: نکته‌ای که خیلی مهم است این است که وقتی صحبت از ارتباط جامعه با دانشگاه می‌کنیم، در زنجیره علم تا بازار بازیگران متفاوتی وجود دارد. قرار نیست همه نقش‌ها را دانشگاه ایفا کند. باید یک بار برگردیم و مأموریت دانشگاه و مراکز پژوهشی را بازبینی کنیم.
وی با اشاره به اینکه زبان صنعت و جامعه فناوری است، گفت: صنعت با دانش چرایی و چیستی کار ندارد. صنعت با چگونگی کار دارد.
دکتر توفیقی در ادامه ضمن اشاره به اکوسیستم نوآوری گفت: زنجیره علم تا بازار بازیگرانی دارد که باید مأموریت‌های همه آنها را احصاء کرد. در واقع در این میان شرکت‌های تحقیق و توسعه صنعتی و شرکت‌های دانش‌بنیان هستند. دانشگاه نمی‌تواند با یک پایان‌نامه مشکلی را حل کند.
وی در پایان گفت: نکاتی در طرف عرضه داریم که ما هستیم که تحول خوب و مسیر خوبی طی شده است. مسائلی هم در طرف تقاضا داریم که بازار و صنعت است. بازار و صنعت باید یک بازار و صنعت تقاضامحور و دانش‌بنیان باشد. امروز وظیفه وزارت علوم ورود به تحریک تقاضای پژوهش است. زمانی عجیب بود که دانشگاه‌ها دفتر بازاریابی داشته باشند، الان داریم از کارگزاران فناوری استفاده می‌کنیم. فناوری را در اختیار کارگزار قرار می‌دهیم و می‌گوئیم برای آن بازاریابی کن.
دکتر سوسن باستانی عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا (س) در ادامه این نشست ضمن اشاره به همه‌گیری کرونا و جهان پساکرونا گفت: دوران کرونا تغییراتی را دامن زده است که اثرات آن تا سال‌ها با جهان خواهد بود. در دوران پساکرونا این مسئله مطرح می‌شود که ما با تغییر شکل و محتوای جوامع مواجه خواهیم بود که ضرورت همکاری دانشگاه و صنعت را دو چندان می‌کند.
وی در ادامه با اشاره به حوزه کاری و پژوهشی خود در حوزه اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، گفت: در چند سال اخیر چیزی که انقلاب سه گانه از آنها یاد می‌شود، روی داده است که عبارتند از انقلاب اینترنت، انقلاب شبکه‌های اجتماعی و انقلاب گوشی‌های هوشمند. در یک سال اخیر این بحث بسیار تعیین‌کننده شده است.
وی در پایان سخنان خود درباره دشواری‌های پژوهش در حوزه علوم اجتماعی، گفت: خوب است که در ارتباط بین بحث دانشگاه به تفاوت بین رشته‌ها هم توجه شود. تغییر در حوزه اجتماعی بسیار متفاوت است که تحت تأثیر شرایط است. زنان در پژوهش نیز نیازمند توجه خاصی هستند. زنان اول باید خودشان را ثابت کنند تا بتوانند وارد کار پژوهشی شوند.
دکتر محمدمهدی علیشاهی به عنوان سومین سخنران در این نشست گفت: وظیفه اصلی دانشگاه آموزش بود و نه پژوهش به خصوص پژوهش که آنها توقع داشتند خود دانشگاه‌ها شناخت نسبی از وضعیت به دست آوردند. دانشگاه دارد زمینه را برای انواع فناوری‌های جدید فراهم کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز در ادامه افزود: در ارتباط میان دانشگاه و صنعت حلقه‌های ارتباطی هم زیاد است و هر یک باید نقش خود را ایفا کند. آمار یک‌سوم و یک‌چهارم قراردادها نشان می‌دهد که دانشگاه‌ها نقش خود را درک نکردند.
دکتر احمد بدری عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز در این نشست پیرامون ارتباط جامعه و صنعت با دانشگاه گفت: کسب و کار اعم از صنعت و صنعت بخشی از کسب و کار است. از رساله دانشجویی نباید انتظار حل مسئله داشته باشیم.
وی در ادامه به ناهنجاری‌های رو به تزاید اخلاق علمی اشاره کرد و گفت: اینها در جامعه تأثیر می‌گذارد. آثار سو توسعه کمی آموزش عالی در سطح دکتری مشخص است. باید به ارزیابی محتوایی و سودمندی محتوای مجلات علمی و پژوهی بپردازیم. در حالی که حاکمیت مطلق با تولید مقاله و آی اس آی است که اینها گاهی هم با حوزه ارتباط با صنعت و جامعه تضاد دارند.
دکتر مهدی بهزاد، استاد دانشگاه صنعتی شریف نیز در این جلسه گفت: در وزارت چقدر ارتباط با صنعت و جامعه مهم بود؟ اگر نگاه ماکروسکوپیک بخواهیم داشته باشیم، اولین بحث این است که دانشگاه‌های ما نقشه راه ندارند. دانشگاه صنعتی شریف در ده سال آینده در چه زمینه‌هایی می‌خواهد صاحب سبک شود؟ صنعت ما هم همین وضعیت را دارد.
دکتر محمود شارع‌پور، عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران نیز در پایان نشست گفت: صحبت همه دوستان ناظر بر ارتباط دانشگاه و جامعه است. ریشه این مسئله به توده‌ای شدن آموزش عالی در ایران بازمی‌گردد. پیدایش هزاران دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی و توده‌وار شدن دانشگاه‌ها حتماً اثرات مثبتی داشته است اما توده‌ای شدن می‌تواند منجر به کاهش کیفیت آموزش و تضعیف بدنه آموزش عالی شود. در چنین شرایطی دولت نمی‌تواند از عهده هزینه دانشگاه‌ها برآید و دانشگاه‌ها با هم رقابت می‌کنند که بعد هم بحث رتبه‌بندی‌ها به وجود می‌آید.
وی با اشاره به نظرات محققان حوزه آموزش عالی درباره رتبه‌بندی آموزش عالی، گفت: تأکید افراطی روی رتبه‌بندی، دانشگاه را از یک نهاد اجتماعی به نهادی بازاری تبدیل کرده است.
دکتر شارع‌پور در پایان ضمن اشاره به اهمیت بحث مسئولیت اجتماعی دانشگاه گفت: دانشگاه باید ماموریتش آن باشد که کیفیت زندگی مردم را بهبود بخشد. حداقل مصداق بارزش ورود دانشگاه به مقوله توسعه محلی است. اگر افزایش کمی داشته باشیم ولی توسعه محلی منفی داشته باشیم یعنی موفق نبودیم.
در این نشست دکتر جعفر توفیقی از دانشگاه تربیت مدرس، دکتر سوسن باستانی از دانشگاه الزهرا (س)، دکتر علیشاهی از دانشگاه شیراز، دکتر ضابط از دانشگاه فردوسی مشهد، دکتر بدری از دانشگاه شهید بهشتی، دکتر فروزان از دانشگاه صنعتی اصفهان، دکتر عسکریان از دانشگاه امیرکبیر، دکتر رعنائی از دانشگاه شهید بهشتی، دکتر مختاری و دکتر بهزاد از دانشگاه صنعتی شریف، دکتر شارع‌پور از دانشگاه مازندران، دکتر قلی‌پور از دانشگاه تهران و دکتر اختصاصی از دانشگاه یزد به ایراد سخنرانی پرداختند.
گفتنی است در پایان این مراسم از ۱۵ دانشمند برتر در همکاری با جامعه و صنعت تقدیر به عمل آمد.