به گزارش روابط عمومی دبیرخانه شورای عالی عتف، نود و نهمین جلسه کمیسیون تخصصی، اقتصاد، بازرگانی و امور حقوقی شورای عالی عتف با محوریت بررسی «ابعاد حقوقی عضویت ایران در NPT و تأثیر آن بر توسعه علم، فناوری و نوآوری هسته‌ای» برگزار شد.

بر اساس گزارشی که اعضای هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، ارائه کردند ابتدا معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای ارائه شد و به این نکته اشاره شد که بدون شک این معاهده تبعیض‌آمیز است و در آن  دولت‌ها به دو گروهِ «دارنده» و «فاقد سلاح هسته‌ای» تقسیم شده‌اند. البته هدف آن «جلوگیری از اشاعه افقی سلاح‌های هسته‌ای»، «جلوگیری از اشاعه عمودی سلاح‌های هسته‌ای و خلع سلاح» و «تسهیل توسعه و ترویج علوم و فناوری هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز» عنوان شده است.

در بند 1 ماده 4 حق دولت‌ها در استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای بدین شرح به رسمیت شناخته شده است:

هیچ نکته‌ای در این پیمان نباید به گونه‌ای تفسیر شود که حق مسلم هم‌‌پیمانان در انجام تحقیقات، تولید و استفاده از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز را تحت تأثیر قرار دهد. این امر باید بدون اعمال تبعیض و در مطابقت با مواد ۱ و ۲ این پیمان باشد.

همچنین در بند2 ماده4 بر تسهیل انتقال دانش و فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز تأکید شده است:

در تبادل تجهیزات، مواد و اطلاعات تکنولوژیکی برای مقاصد صلح‌آمیز، استفاده از انرژی هسته‌ای در حداکثر شکل، تمام هم‌پیمانان حق مشارکت داشته و متعهد به تسهیل در انجام آن می‌شوند. هم‌پیمانانی که توان چنین اقدامی را دارند همچنین باید به شکل انفرادی یا همراه با دیگر دولت‌ها یا سازمان‌های بین‌المللی برای توسعه‌ بیشتر استفاده از اشکال صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای، خصوصاً در قلمرو دولت‌های فاقد سلاح‌های هسته‌ای که وارد این پیمان شده‌اند، مشارکت ورزند. این مشارکت با عطف توجه به نیازهای مناطق در حال توسعه جهان، انجام می‌پذیرد.

همچنین ایشان با اشاره به نکات مثبت پیوستن به این معاهده مثل کمک‌های فنی و مالی آژانس به ایران در قالب برنامه‌های فنی در چارچوب مقررات معاهده و اساسنامه آژانس به کاستی‌های این معاهده نیز اشاره کردند. مسائلی از قبیل:

• تبیین نشدن مفهوم استفاده صلح‌آمیز و همچنین تعیین مرز دقیق استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای؛

• عدم پیش بینی ضمانت اجرایی مؤثر برای انتقال و توسعه جهانی کاربردهای صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای در معاهده؛

• و فقدان ضمانت اجرایی در مورد گسترش عمودی سلاح‌های هسته‌ای و خلع سلاح هسته‌ای.

در بخش دیگری از این جلسه، برنامه‌های ایران برای ورود به حوزه ساخت نیروگاه‌های اتمی (قدرت) مطرح شد. بر این اساس، تنها پنج کشور جهان از جمله کره‌جنوبی، ژاپن، روسیه، چین و آمریکا توانایی کامل در این زمینه را دارند. کارشناسان همچنین به مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی انرژی هسته‌ای، از جمله عدم تولید گازهای گلخانه‌ای، اشاره کردند.